Financieel ouderenmisbruik: wat is het?

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek was er in het jaar 2020 in 5,8% van de huishoudens in Nederland sprake van structureel huiselijk geweld*. Onder huiselijk geweld valt ook ouderenmishandeling.

Er zijn in Nederland zes vormen van ouderenmishandeling:

1. Lichamelijke mishandeling;
2. Psychische mishandeling;
3. Verwaarlozing;
4. Financiële uitbuiting;
5. Seksueel misbruik;
6. De schending van rechten.

De laatste jaren is er in de media steeds meer aandacht voor een specifieke vorm van ouderenmishandeling, namelijk de financiële uitbuiting van ouderen. Het gaat daarbij om het wegnemen of profiteren van geld en/of bezittingen van een oudere. Voorbeelden hiervan zijn het stelen van geld maar ook van spullen of zelfs het onder dwang verkopen van eigendommen van een oudere. Ook kan een oudere gemanipuleerd of gedwongen worden om zijn/haar testament te wijzigen.

Hoe kan ik financieel ouderenmisbruik voorkomen?

Voorkomen is natuurlijk altijd beter dan genezen. Hieronder vindt u een aantal tips waarmee u kunt helpen financieel ouderenmisbruik te voorkomen:

• Maak de financiële huishouding van uw familielid of naaste bespreekbaar. Zijn er iedere maand genoeg inkomsten? En wat zijn de maandelijkse vaste lasten? Heeft uw familielid of naaste iedere maand voldoende voor alle kosten van levensonderhoud?
• Tref maatregelen voor het geval uw familielid of naaste niet meer in staat is om de eigen financiën te beheren. Wie zou dit in de toekomst kunnen regelen en wat is daarvoor nodig? U kunt denken aan een bankvolmacht of het opstellen van een levenstestament bij een notaris. Belangrijk daarbij is dat niet één iemand alle touwtjes in handen krijgt. Geef bijvoorbeeld twee volmachten af of kies iemand die toezicht houdt op de gevolmachtigde;
• Tref maatregelen ten aanzien van de bankrekening van uw familielid of naaste. Blokkeer bijvoorbeeld de mogelijkheid om rood te staan en stel een opnamelimiet in (bijvoorbeeld EUR 100 per dag) zodat er geen grote bedragen kunnen worden opgenomen;
• Wanneer iemand in de omgeving van uw familielid of naaste de boodschappen doet, zorg er dan voor dat deze persoon niet over een eigen pinpas en pincode beschikt. Als dit toch wenselijk is, kan de bank gevraagd worden om een aparte zakgeldrekening of boodschappenrekening te openen waarvan de mantelzorger de boodschappen kan betalen. Een andere tip is het laten voorschieten van de boodschappen door de mantelzorger en deze daarna op vertoon van een bonnetje vergoeden;
• Wees alert op mensen die ineens in het leven van uw familielid of naaste een belangrijke rol gaan spelen en na verloop van tijd hulp aanbieden bij geldzaken.

Wat te doen bij een vermoeden van financieel ouderenmisbruik?

Wanneer u financiële uitbuiting van een familielid of naaste vermoedt kan dat veel stress opleveren. Is uw vermoeden juist en zo ja, wat kan er tegen het misbruik gedaan worden?

Afhankelijk van de situatie, is het aan te raden om de kwestie allereerst te bespreken met uw familielid of naaste. Zijn uw vermoedens juist of is er informatie die u nog niet bekend was waardoor u wordt gerustgesteld?

Wanneer een gesprek met het vermoedelijke slachtoffer om wat voor reden dan ook niet mogelijk is, kunt u ook met de vermoedelijke pleger in gesprek gaan. Uit dit gesprek kan meer duidelijk worden. Is er sprake van een vrijwillige situatie waarin geld, sieraden of goederen worden gegeven of is er toch sprake van druk/dwang?

Bij bevestiging van uw vermoeden: schakel instanties in

Indien u een aanhoudend vermoeden van financieel ouderenmisbruik heeft, kunt u dit melden bij de bank waar uw familielid of naaste een bankrekening heeft. De bank kan u helpen met praktische tips om het misbruik in de toekomst te voorkomen.

Daarnaast kunt u (eventueel anoniem) een melding doen bij Veilig Thuis, het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld. Deze organisatie helpt u verder met praktische tips om het financieel misbruik te stoppen en te voorkomen.

Onderneem (op tijd) juridische stappen

Wanneer het niet lukt om met behulp van instanties het financieel ouderenmisbruik te stoppen, kunt u overwegen om juridische stappen te ondernemen. U kunt daarbij denken aan het aanvragen van een bewind waardoor de financiën van uw familielid of naaste door een (professionele) bewindvoerder worden beheerd. Ook kan er (alsnog) een levenstestament worden opgesteld waarin nader aan te wijzen personen gevolmachtigd worden om de financiën van uw familielid of naaste te beheren.

Bij financieel ouderenmisbruik geldt dat het na het overlijden van een oudere lastig(er) is om vast te stellen of bepaalde uitgaven al dan niet met toestemming van de oudere gedaan zijn. Het is daarom zaak om al tijdens het leven van uw familielid of naaste in actie te komen.

* Bron: klik hier