Kun je als onterfde echtgeno(o)t(e) aanspraak maken op vruchtgebruik?

De wet biedt aan de onterfde echtgenoot de mogelijkheid om aanspraak te maken op ‘vruchtgebruik’. Maar wat houdt dat precies in?

Wat is vruchtgebruik?

Vruchtgebruik is, eenvoudig gezegd, het recht om gebruik te mogen maken van goederen waarvan u niet de eigenaar bent of het recht om de ‘vruchten’ (de opbrengsten) te ontvangen van goederen waarvan u niet de eigenaar bent.

Vruchtgebruik in een testament

De overledene, de erflater, heeft de mogelijkheid om in zijn testament op te nemen dat er met betrekking tot zijn erfenis sprake is van het recht van vruchtgebruik. Dit vruchtgebruik kan gelden over de gehele erfenis of een enkel goed daarvan (bijvoorbeeld de woning).

Dit betekent dus dat het eigendom van de goederen bij de ene persoon komt te liggen, terwijl het recht op het gebruik van het goed aan een andere persoon toekomt.

Vruchtgebruik in de wet

Ook in de wet zijn bepalingen over vruchtgebruik opgenomen. Deze bepalingen hebben de bedoeling om de langstlevende echtgenoot te beschermen. Dit is bijvoorbeeld van toepassing als de langstlevende echtgenoot onterfd is door de erflater.

Een voorbeeld: Rob & Ria

Rob is onder huwelijkse voorwaarden getrouwd met Ria. Het is voor hen beiden het tweede huwelijk. Rob heeft twee zonen uit zijn eerste huwelijk. De woning waarin Rob en Ria wonen, is eigendom van Rob. Ria heeft geen rechten ten aanzien van deze woning.

Rob heeft in zijn testament bepaald dat (alleen) de twee zonen uit zijn eerste huwelijk erfgenaam zijn. Zijn echtgenote Ria heeft hij niet als erfgenaam benoemd. Dit kan bewust zijn gebeurd (omdat Rob dat niet nodig vond) of onbewust doordat een oud testament niet is aangepast nadat Rob Ria heeft leren kennen en met haar gehuwd is.

Het testament heeft tot gevolg dat het vermogen uit de erfenis, inclusief de woning, overgaat op de zonen van Rob. Dat betekent dat de zonen van Rob de woning mogen verkopen of verhuren. Ria heeft geen enkel recht op deze woning. Zij loopt dus een groot risico dat zij op straat komt te staan.

De wet steekt daar gelukkig een stokje voor. De wet biedt Ria namelijk de mogelijkheid om aanspraak te maken op het recht van vruchtgebruik op de woning en de inboedel. Daarmee blijven de zonen eigenaar, maar mag Ria de woning blijven bewonen en de inboedel blijven gebruiken.

Ria moet dan wel binnen zes maanden na het overlijden van Rob actie ondernemen en kenbaar maken dat zij aanspraak wil maken op het vruchtgebruik. Vervolgens moet zij binnen een jaar en drie maanden na het overlijden daadwerkelijk het vruchtgebruik realiseren.

Het is dus van groot belang om tijdig actie te ondernemen! Een erfrechtspecialist kan in dit proces ondersteunen en begeleiden.