Hoeveel mag je belastingvrij erven?

Het is uiteraard niet het eerste waar je aan denkt wanneer je na het overlijden van een naaste financiële zaken moet gaan regelen. Toch is het een belangrijk onderwerp om bij stil te staan: de erfbelasting. De Successiewet bepaalt dat een erfgenaam belasting moet betalen over een door hem/haar ontvangen erfenis. Belasting betalen is dus de hoofdregel.

Hoeveel belasting je als erfgenaam moet betalen is afhankelijk van een aantal factoren. Een belangrijke factor is de relatie die je had tot de overleden persoon. Die is van invloed op de vraag of je een vrijstelling krijgt voor het betalen van erfbelasting maar ook voor de vraag welk percentage erfbelasting je verschuldigd bent. Ook de omvang van de nalatenschap speelt bij de te betalen erfbelasting een rol.

Vrijstelling

Als de overleden naaste je partner is, kun je een beroep doen op een vrijstelling; over (een deel van) de erfenis is dan geen erfbelasting verschuldigd. De grootste vrijstelling geldt voor de achterblijvende echtgenoot, geregistreerd partner of samenwonende partner van de overledene. Tot een bedrag van maar liefst € 804.698,- (2025) is er voor hen geen erfbelasting verschuldigd. Dat betekent dat, uitgaande van een gemiddelde nalatenschap, in de meeste gevallen de overblijvende echtgenoot, geregistreerde of samenwonende partner geen erfbelasting hoeft te betalen. Is de nalatenschap hoger dan het hiervoor genoemde bedrag? Dan moet over het meerdere erfbelasting worden betaald.

Voorbeeld:

Ria is getrouwd met Karel. Zij zijn in gemeenschap van goederen gehuwd en hebben geen kinderen. Hun gezamenlijke vermogen is € 600.000,00. De nalatenschap van Karel bedraagt dan de helft van dit bedrag ofwel € 300.000,00. Dit bedrag valt binnen de vrijstelling en Ria is dus geen erfbelasting verschuldigd.
Je zou verwachten dat voor kinderen van de overledene ook zo’n hoge vrijstelling geldt. Dat is echter niet het geval. De vrijstelling voor een kind, dat erfgenaam is in de nalatenschap van zijn/haar ouder, is ‘slechts’ € 25.490,- *(2025). Dezelfde vrijstelling geldt voor een kleinkind.

Voorbeeld:

Ria is getrouwd met Karel. Zij zijn in gemeenschap van goederen gehuwd en hebben samen een kind: zoon Erik. Als Karel overlijdt zijn Ria en Erik ieder voor de helft gerechtigd tot de nalatenschap. Ieder komt € 150.000,00 toe. Dat betekent dat het door Ria te ontvangen bedrag wel binnen de vrijstelling valt maar het door Erik te ontvangen bedrag niet. Over de door Erik te ontvangen nalatenschap is dus erfbelasting verschuldigd.
Erft iemand van zijn broer of zus of is er helemaal geen sprake van een familieband met de overledene, dan is de vrijstelling beperkt tot een bedrag van € 2.690,-* (2025). Dat betekent dat als de erfgenaam meer ontvangt dan € 2.690,-* (2025) deze over het meerdere erfbelasting moet betalen.

Percentage erfbelasting

Is de nalatenschap hoger dan de voor jou toepasselijke vrijstelling? Dan moet je over het meerdere erfbelasting betalen. Het percentage erfbelasting is afhankelijk van de hoogte van de nalatenschap en de relatie tussen de erfgenaam en de overledene.
Voor de langstlevende echtgenoot (of partner en kinderen) is het percentage het laagst: 10% tot maximaal 20%.
In andere gevallen kan het percentage erfbelasting oplopen tot maar liefst 40%* (2025). Is de erfgenaam bijvoorbeeld een neef/nicht van een oude suikertante, en erft deze een bedrag van € 250.000,00? Dan is dus niet alleen de vrijstelling beperkt maar is ook het percentage erfbelasting maximaal. Een aanzienlijk deel van de erfenis gaat in dat geval dus naar de Belastingdienst.

* kijk voor de actuele tarieven en percentages op de website van de Belastingdienst. 

Overige factoren

• De erfbelasting is verschuldigd over de waarde van de nalatenschap. Soms is daar een correctie op mogelijk. Zo wordt bij een woning uitgegaan van de (meestal lagere) WOZ-waarde in plaats van de vrije verkoopwaarde.
• Een vordering van een kind op de langstlevende ouder wordt door de Belastingdienst op een lager bedrag gewaardeerd naarmate het kind langer moet wachten op de uitbetaling van zijn erfdeel. De leeftijd van de langstlevende ouder speelt daarbij een rol.
• Is de nalatenschap een bedrag in contanten, dan is het betalen van erfbelasting vervelend, maar niet problematisch. Bestaat de nalatenschap niet uit geld maar uit, bijvoorbeeld, een oud en niet goed verkoopbaar pand dat toch een bepaalde waarde vertegenwoordigt, dan kan de erfbelasting wel een probleem vormen. Er moet dan immers mogelijk een fors bedrag aan erfbelasting betaald worden terwijl daarvoor misschien geen contante middelen beschikbaar zijn. Iets om rekening mee te houden dus!

Je doet er als erfgenaam dus goed aan advies in te winnen over te betalen erfbelasting en de mogelijkheden om deze waar mogelijk te beperken. Ook als erflater kan het verstandig zijn bij leven advies in te winnen. Er zijn namelijk mogelijkheden om de door je erfgenamen te betalen erfbelasting te beperken.

Raadpleeg daarvoor een erfrechtadvocaat bij je in de buurt. Maak daarvoor gebruik van de zoekfunctie rechts bovenin beeld (zoek een advocaat). Je kunt ook een notaris of fiscaal adviseur om advies vragen.