Wanneer kan een erfenis gedeeltelijk verdeeld worden als de vereffening nog niet klaar is?

Wanneer iemand overlijdt, moet de nalatenschap vaak eerst worden vereffend. Dat betekent dat schulden en openstaande verplichtingen worden geregeld voordat erfgenamen hun deel krijgen. Maar soms willen erfgenamen niet wachten tot alles rond is. Kan een erfenis dan alvast gedeeltelijk verdeeld worden? In dit artikel leggen we uit hoe dat zit en wat rechters hierover hebben gezegd.

Wat betekent vereffening van een nalatenschap?

Een nalatenschap bestaat uit bezittingen én schulden. Denk aan een huis, spaargeld en persoonlijke spullen, maar ook aan openstaande leningen of belastingschulden.
De vereffening is het proces waarbij eerst de schulden van de erflater worden betaald. Pas als duidelijk is hoeveel er na aftrek van die schulden overblijft, kan de erfenis verdeeld worden. Dit proces kan tijd kosten, bijvoorbeeld omdat er nog rekeningen binnenkomen of een woning verkocht moet worden.

Wat is een partiële verdeling? 

Een partiële verdeling betekent dat erfgenamen besluiten een deel van de nalatenschap alvast te verdelen, terwijl de rest nog openstaat.
Een voorbeeld: stel dat er in een nalatenschap zowel spaargeld als een huis zit. De erfgenamen willen misschien alvast het spaargeld onderling verdelen, terwijl de verkoop van het huis nog loopt.

Mag dit wel: alvast een deel verdelen?

Soms kan, in bijzondere omstandigheden, een partiële verdeling gemaakt worden, maar er kleven risico’s aan. Als later blijkt dat er toch nog schulden zijn, kan het geld dat al is verdeeld, nodig blijken om die schulden te betalen. Erfgenamen kunnen dan verplicht worden om het geld terug te storten.

Het hoogste rechtscollege van Nederland, de Hoge Raad, oordeelde in 2017 dat een partiële verdeling in bepaalde situaties is toegestaan. Belangrijke voorwaarde voor partiële verdeling is dat hierdoor de belangen van schuldeisers niet in gevaar komen. Met andere woorden: erfgenamen mogen best alvast iets onderling regelen, zolang dit de betaling van schulden niet belemmert. Daarnaast geldt dat als niet alle erfgenamen het eens zijn met het alvast lasten uitbetalen van een deel van de erfenis, dit alleen mag gebeuren met toestemming van de rechter.

In een recente uitspraak van de rechtbank Gelderland (ECLI:NL:RBGEL:2025:6895) wilden erfgenamen alvast een deel van de erfenis met elkaar verdelen. De rechter oordeelde in deze zaak dat er geen bijzondere omstandigheden waren die rechtvaardigden dat er al voor een deel verdeeld werd, terwijl de vereffening (het betalen van alle schulden van de nalatenschap) nog niet klaar was.

Wat betekent dit voor erfgenamen in de praktijk?

Het uitgangspunt in de Nederlandse wet is dat eerst alle schulden van de nalatenschap betaald moeten worden en dat erfgenamen daarna met elkaar – of bij vaststelling door de rechter – tot een verdeling van de nalatenschap kunnen komen.
Voor een partiële verdeling is slechts plaats onder bijzondere omstandigheden. Als alle erfgenamen het daar samen over eens zijn, is dit makkelijker voor elkaar te krijgen dan wanneer er onderling discussie is. In dit laatste geval zal de rechter moeten bepalen of een partiële verdeling is toegestaan.

Twijfel je wat er in jouw situatie van toepassing is? Dan is juridisch advies onmisbaar en kunnen de gespecialiseerde erfrechtadvocaten van de vFAS je verder helpen.